Το αρμόνιο, δεν είναι... αρμόνιο

Από την Βικιπαίδεια

Το αρμόνιο είναι μουσικό όργανο με πλήκτρα που αντικαθιστά το εκκλησιαστικό όργανο (τεράστιων διαστάσεων) σε σχετικά μικρούς χώρους.

..................

Έχει σύστημα εμφύσησης που καταργεί τους αυλούς των εκκλησιαστικών οργάνων.

Αν ρωτούσαμε οποιονδήποτε να μας πει τι είναι το αρμόνιο δεν θα μας απαντούσε αυτό! 

Θα μας έλεγε πως είναι ένα ηλεκτρονικό όργανο με πλήκτρα που έχει ηχεία, έτοιμους ρυθμούς, ακοπανιαμέντα, πατάς το κουμπί και τσίκι-τσικ/τσίκι-τσακ παίζεις ότι μελωδία θες με έτοιμη συνοδεία και είσαι θεός. 

Ποιός έχει δίκιο; Η Βικιπαίδεια ή η κοινή αντίληψη; 

Η Βικιπαίδεια! 

Η λέξη "αρμόνιο" είναι λάθος, είναι μια γενίκευση που πέρασε στην ελληνική μουσική ορολογία και έχει κάνει μια ολόκληρη κατηγορία οργάνων, τα ηλεκτρονικά πληκτροφόρα, μαλλιά κουβάρια...

Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν τι είναι τι, με την βοήθεια  της κατηγοριοποίησης, όπως την κάνουν η Korg, η Roland και η Yamaha, οι μεγαλύτεροι παγκοσμίως κατασκευαστές ηλεκτρονικών πληκτροφόρων με γκάμα που περιλαμβάνει όλους τους τύπους των οργάνων. 

Πρώτα πρώτα η γενική ονομασία της κατηγορίας αυτής είναι  keyboard > πληκτροφόρο, πλήκτρα. Δεν θα μας απασχολήσουν τα φυσικά όργανα (τσέμπαλο, τσελέστα κλπ) αλλά τα ηλεκτρονικά. 

H Korg και η Roland βάζουν στην ίδια κατηγορία και τα synthesizer αλλά σε αυτά η ύπαρξη πλήκτρων δεν είναι απαραίτητο στοιχείο! Η Yamaha βάζει και τα φυσικά πιάνα στην ίδια λίστα προφανώς για λόγους marketing και επειδή έχει ένα πολύ μεγάλο τμήμα κατασκευής φυσικών οργάνων, κάτι που οι άλλοι δύο δεν έχουν...

Παρακάτω λοιπόν είναι οι κατηγορίες των ηλεκτρονικών πληκτροφόρων οργάνων (electronic keyboards) με μια μικρή επεξήγηση και προσπάθεια μετάφρασης των κατηγοριών. Δεν περιλαμβάνονται τα synthesizer. 

Keyboards/Keyboard Controllers | Πλήκτρα/Ελεγκτές με πλήκτρα

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα keyboard που δεν έχουν καθόλου ήχους. Συνδέονται με κάποιο εξωτερικό module, με τον υπολογιστή, με κάποιο synth και μέσω της γλώσσας MIDI παίζουν τους ήχους που διαθέτουν αυτές οι πηγές. 

Roland A-300

Music workstations | Σταθμοί εργασίας

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα keyboards που μπορούν να παράγουν μια πλήρη μουσική σύνθεση χωρίς την χρήση κανενός άλλου ηχητικού εργαλείου. Είναι synthesizer, έχουν μνήμη αποθήκευσης, sequencer, sampler και δυνατότητα πολυκάναλης ηχογράφησης. Είναι δηλαδή ένα πλήρες μουσικό studio, με τους σχετικούς περιορισμούς. Δεν έχουν ενσωματωμένα ηχεία.

Korg Kronos

Arrangers | Ενορχηστρωτές

Εδώ ανήκουν όργανα που (λανθασμένα) τα ονομάζουμε αρμόνια. Είναι keyboards που διαθέτουν πάρα πολλούς ήχους, ρυθμούς, μουσικές φράσεις, μπασογραμμές, αρπέζ κιθάρας και άλλα patterns. Όλα αυτά ο χρήστης μπορεί να τα παραλλάξει, να φτιάξει δικά του καινούργια, σε πραγματικό χρόνο να αφαιρεί ή να προσθέτει φράσεις, loops και αλλάζοντας συγχορδίες όλη η συνοδεία να ακολουθεί ανάλογα. Είναι ένα πιο εξελιγμένο Ableton Live. Συνήθως έχουν ενσωματωμένα ηχεία και είναι εντελώς αυτόνομα. Tα πιο εξελιγμένα είναι και workstations. 

Yamaha Tyros 5-76

Organ | Όργανο

Είναι όργανα που έλκουν τον σχεδιασμό τους από το εκκλησιαστικό όργανο και το αρμόνιο (harmonium) που αναφέρω στην αρχή. Είναι μια κατηγορία με πολλή μεγάλη ποικιλιά. Παράγουν ήχους που συνάδουν με την γκάμα του εκκλησιαστικού οργάνου. 
Ο αρχικός σκοπός τους ήταν να χρησιμοποιηθούν σε μικρούς τελετουργικούς χώρους ή όταν το budget, που είναι τεράστιο, δεν επέτρεπε την κατασκευή ενός εκκλησιατικού οργάνου. Συνήθως είναι ολόκληρα έπιπλα με μεγάλα ηχεία και πεντάλ. Από αυτά, όταν επέτρεψε η τεχνολογία, εξελίχθηκε και η παρακάτω κατηγορία των home organs. 

Roland AT-900 Atelier Keyboard

Portable/Backing/Home Keyboards | Φορητά/Συνοδευτικά/Ερασιτεχνικά 

Και αυτά τα λέμε (λανθασμένα) αρμόνια... Κατά την γνώμη μου είναι η κατηγορία που εισήγαγε την λάθος ορολογία, λόγω της αλυσίδας από την οποία προήλθε (μπορείτε να το δείτε καλύτερα στο σχ.1). Είναι όργανα που απευθύνονται σε χομπίστες, σε ανθρώπους που ξεκινάνε την μουσική και σε παιδιά. Ξεκίνησαν ως πιο απλoποιημένα organs αλλά η τεχνολογία βοήθησε να ...μικρύνουν. 

Έχουν αποθηκευμένους ήχους,  έτοιμους ρυθμούς και συνοδείες,  που στα περισσότερα αλλάζουν ανάλογα την συγχορδία που πατάμε. Είναι πολύ εύκολα στην χρήση τους. Διαθέτουν λίγες ή και καθόλου δυνατότητες επέκτασης και παρέμβασης και έχουν σχετικά χαμηλές και προσιτές τιμές.Έχουν ενσωματωμένα ηχεία και είναι πια πολύ ελαφριά (πιστέψτε με, έχει σημασία στην φορητότητα).  Και διαθέτουν και ανάλογο τρόπο προώθησης...

Casio CTK-6250

Οι παρακάτω φωτογραφίες μπορούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε την εξέλιξη και την μείωση του μεγέθους, του όγκου και κατά συνέπεια του βάρους των home keyboards.

Yamaha Electone B35, 1978

Casio CT-430, 1981

Yamaha PSR-225, 1995

Casio SA-76, 2016 

Electronic Piano | Ηλεκτρονικό Πιάνο

Είναι η κατηγορία των ηλεκτρονικών πιάνων. Πολλές φορές τα λέμε και κλαβινόβες από το διάσημο μοντέλο της Yamaha, το Clavinova. Είναι πιο εξειδικευμένα σε ήχους πιάνου, ηλεκτρικού πιάνου, organ και άλλων ήχων από πληκτροφόρα. Πολλά έχουν ενσωματωμένα ηχεία. 
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στο πληκτρολόγιο τους ώστε να υπάρχει η αυθεντική αίσθηση ενός φυσικού οργάνου και να βοηθούν τον μουσικό στο performance.
Επειδή είναι ιδανικά για live λόγω βάρους, μεγέθους και ηχοληπτικής ευκολίας σε σχέση με ένα κανονικό πιάνο πολλές φορές τα ονομάζουμε και stage pianos.

Nord Piano

Στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε τις σχέσεις μεταξύ των ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών πληκτροφόρων και πως τα στοιχεία διαφόρων κατηγοριών, ο συνδυασμός τους κι η τεχνολογική εξέλιξη οδήγησε στην ανάπτυξη μιας άλλης! Στην αριστερή στήλη γίνεται φανερό γιατί τελικά τα ονομάζουμε όλα "αρμόνιο"...

σχ. 1

Ας κλείσουμε λοιπόν το κείμενο αυτό με ένα μουσικό κομμάτι παιγμένο, με τι άλλο, με αρμόνιο! Πραγματικό αρμόνιο...